10 grudnia 2014

Wycena ryzyk w projektach efektywności energetycznej – rozważania

Z istoty rzeczy koncepcja partnerstwa publiczno-prywatnego zakłada zdjęcie ze strony publicznej większej części ryzyka związanego z projektem/inwestycją i przeniesienie go na partnera prywatnego. Nasuwa się tu oczywista myśl, że fakt ponoszenia ryzyka kosztuje. Może więc wycena ryzyka przez partnera prywatnego zwiększy koszt projektu i spowoduje, że będzie on droższy niż przy klasycznej realizacji, gdy ryzyka te w większej części ponosi strona publiczna?

Wręcz przeciwnie. Ryzyko zawsze jest kosztem i ewentualne nieujawnienie go w wycenie procesu inwestycyjnego przez podmiot publiczny nie oznacza, że go nie ma i że nic nie kosztuje; gdy ryzyko się zmaterializuje, wystąpi również jego koszt (niemile zaskakując podmiot publiczny, oczywiście).

W przypadku profesjonalnego podmiotu prywatnego, ryzyko to jest z jednej strony mniejsze (bo firma prywatna z reguły ma doświadczenie z realizacji wielu projektów – a nie, jak strona publiczna często tylko z jednego czy żadnego) a z drugiej strony jest taniej wyceniane, bo firma taka lepiej umie sobie z nim radzić w przypadku wystąpienia.

Należy oczywiście zdawać sobie sprawę i właściwie rozumieć podstawowe składniki kosztowe projektu PPP. Standardem jest tu koszt związany z inwentaryzacją stanu istniejącego i zaprojektowaniem rozwiązań technicznych, realizacją inwestycyjną oraz gwarancją na wykonane i zamontowane elementy składowe modernizacji. Z kolei koszt związany z wieloletnim okresem kontraktu wynika zarówno bezpośrednio z kosztu wykonywanych usług (zarządzanie energią, długoterminowe zobowiązania techniczne) jak i z ryzyka wynikającego z udzielonej gwarancji uzyskania oszczędności (wyższe zagwarantowane efekty lub mniejsza możliwość kontroli zachowania użytkowników to wyższy koszt przypisany temu ryzyku) a także z oceny ryzyka konieczności napraw (w całym okresie kontraktu) dokonanych usprawnień i zamontowanych systemów (im niższej jakości użyte materiały i urządzenia, tym większy koszt przypisany ryzyku napraw).

Należy tu jednak kategorycznie podkreślić, że koszt wynikający z wyżej wymienionych ryzyk będzie niższy w przypadku profesjonalne firmy prywatnej (jest on planowany) niż w przypadku partnera publicznego (raczej przypadkowy). Warto też wspomnieć o ryzykach, których badanie w ogóle nie ma sensu w przypadku podmiotu publicznego – przykładowo ryzyko związane z gwarancją efektu – gdyż nie można skutecznie udzielić gwarancji sobie samemu. Partner prywatny jednak je ponosi i wycenia.

Podsumowując można powiedzieć, że właściwe porównanie hipotetycznego całkowitego kosztu projektu w różnych formułach (PPP, projektuj i buduj, klasyczna) wymaga zidentyfikowania podstawowych ryzyk i ich kosztów.